Lekker zoet én friszuur tegelijk: bessen zijn echte mini smaakbommetjes met een lekkere mix van zoet en zuur. Bessen zijn heerlijk om te gebruiken in gebak voor een fris en fruitig accent. Gebruik ze als vulling of kleurrijke garnering. Of verwerk ze tot een saus, jam of siroop. De mogelijkheden zijn eindeloos!
Wat voor bessen zijn er eigenlijk allemaal? En (spoiler), waarom staan frambozen, aardbeien en bramen niet in het lijstje van bessen? In dit artikel vertel ik je alles over de verschillende soorten en je leert meer over welke bessen je gebruikt voor welke (bak)recepten.
Wat zijn bessen en zijn ze goed voor je?
In de culinaire wereld zijn bessen kleine, zoete, gekleurde vruchten. Er zijn ontzettend veel verschillende soorten eetbare bessen, maar ze hebben één ding gemeen: ze zitten boordevol gezonde vitamines, mineralen en antioxidanten. Daarnaast bevatten ze in vergelijking met veel soorten fruit maar weinig suiker. Wist je dat je al profiteert van een dagelijkse portie van een handje bessen? Lekker én gezond!
Welke eetbare bessen zijn er?
Ben je benieuwd welke soorten eetbare bessen er zijn en hoe je ze gebruikt in recepten? Ik bespreek de volgende eetbare bessen in dit artikel:
- Blauwe bessen
- Bosbessen
- Aalbessen: rode en witte bessen
- Zwarte bessen
- Cranberries
- Goji en açai bessen
- Kruisbessen
- Vlierbessen
- Overige eetbare bessen
Blauwe bessen
De blauwe bes komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika en heeft een iets zuur velletje en een wittige zoete binnenkant. Je kunt ze in de koelkast lang bewaren. Blauwe bessen kun je het hele jaar door kopen, maar het Nederlandse seizoen is meestal in juli en augustus.
Blauwe bessen bevatten veel antioxidanten en zitten bomvol vitamines en mineralen, terwijl ze laag in calorieën zijn. Ze zijn door hun stevigheid perfect om te verwerken in allerlei baksels, van muffins tot taarten.
Benieuwd naar bakinspiratie en lekkere blauwe bes recepten? Ga dan eens aan de slag met deze blauwe bessen scones, deze ricottacake met blauwe bessen of dit citroen mascarpone toetje met blauwe bessen.
Bosbessen
De blauwe bes wordt nogal eens verward met de bosbes. Dat is op zich niet gek, want qua uiterlijk lijken bosbessen en blauwe bessen erg op elkaar. Wat het verschil is? De bosbes is veel kleiner en zowel van buiten als van binnen blauw-paars van kleur. Bosbessen worden weinig gekweekt omdat ze heel kwetsbaar zijn. Hierdoor zijn ze lastig te bewaren en te vervoeren. Soms kun je ze in de diepvries vinden in bijvoorbeeld de natuurwinkel. Het Nederlandse seizoen is meestal rond juni en juli.
De smaak van bosbessen is intenser en dieper dan die van blauwe bessen, wat ze een uitstekende keuze maakt voor gerechten waarin hun robuuste, rijke bessensmaak goed tot zijn recht komt. Ze zijn heerlijk als snack of verwerkt in jams of desserts. Of gekookt in sauzen die goed passen bij wildgerechten.
Lekkere recepten met bosbessen? Maak deze kokostaart met amandelen en bosbessen. Ook kan je in bepaalde recepten de blauwe bessen vervangen door bosbessen, zoals in dit recept voor vegan muffins.
Aalbessen
Aalbessen zijn kleine, heldere vruchten die in dichte trosjes aan grote struiken groeien en meestal vroeg in het jaar rijpen. Vooral de rode en witte bessen zijn bekend. In de winkel vind je meestal alleen de rode, iets zoetere variant. Als er in een recept aalbes staat, wordt dan ook meestal de rode aalbes bedoeld. Je kunt de besjes heel gemakkelijk van de tros rissen met een vork en ze verwerken tot gelei, sap of saus.
Een goed voorbeeld van hoe je rode aalbessen kunt verwerken, vind je in dit recept voor nazomerjam of deze griesmeelpudding met rode bessensaus. Daarnaast is een trosje rode aalbessen een perfecte manier om een gerecht te garneren en presenteren.
Zwarte bessen
De zwarte bes heeft een heel uitgesproken smaak en is niet zo heel lekker om zo vers in je mond te steken. Maar wanneer je deze bessen perst tot sap of ze met wat suiker kookt tot gelei, gaat er gegarandeerd een wereld voor je open.
De frisse cassis met prik en de likeur crème de cassis worden allebei gemaakt van zwarte bessen. Zwarte bessen vind je niet vaak in de winkel, maar in zelfpluktuinen staan er altijd wel een paar rijen zwartebessenstruiken. Ze zijn meestal in juli plukrijp.
De unieke smaak van zwarte bessen maakt ze heel geschikt om jams of gelei mee te maken. Of verwerk de bessen tot een zelfgemaakte siroop of cassis(likeur).
Cranberry’s
Cranberry’s zijn stevige, rode bessen met een kenmerkend scherpe en bittere smaak die ze onderscheidt van vele andere fruitsoorten. Ze zijn vooral populair rond de feestdagen en je kunt ze op veel manieren gebruiken.
Zo worden cranberry’s vaak verwerkt in compotes en ze zijn een essentieel onderdeel van de traditionele cranberrysaus. Deze saus wordt vooral in de Verenigde Staten tijdens Thanksgiving geserveerd, naast kalkoen.
Daarnaast zijn cranberry’s ook populair in gedroogde vorm, waarbij ze vaak gezoet worden om toe te voegen aan muffins, granola of andere ontbijtproducten. Hun scherpe smaak maakt ze ideaal voor het balanceren van zoetere ingrediënten, en ze bieden een gezonde dosis antioxidanten.
Maak zelf cranberry compote, cranberry jam of gesuikerde cranberry’s. Echt aan de bak met cranberry’s? Maak dan deze cranberry cake met witte chocolade, deze crème brûlée met cranberry en sinaasappel of dit cranberrybrood met walnoten.
Goji- en açai-bessen
De gojibes en acai-bes zijn bessen die tegenwoordig bekendstaan als superfoods. Dit komt door hun hoge gehalte aan antioxidanten, vitamines en mineralen. Een klein handjevol gedroogde bessen (± 30 gram) is voldoende om de voordelen te plukken.
- De açai-bes heeft een mooie paarse kleur en een bijzondere smaak die lijkt op een bosbes met een hint van chocolade en noten. Deze tropische bes is heel kwetsbaar en kun je in Nederland niet vers kopen. De gedroogde bes, het gedroogde poeder of de pulp wordt vaak gebruikt in smoothies of een açai-bowl.
- De gojibes kun je ook in Nederland kweken, maar je vindt deze langwerpige rood oranje gekleurde bes niet vers in de winkel. De bes heeft een lekker fris-zure, iets tomaatachtige smaak. Je kunt ze op dezelfde manier gebruiken als rozijnen of gedroogde cranberries.
Overige bessen
- Vlierbessen zijn kleine, donkerpaarse tot zwarte bessen die in grote trossen groeien. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt voor jam, gelei, siroop, wijn of sap. Naast de bessen is vooral vlierbloesem (elderflower) bekend. Vlierbloesem wordt gebruikt om drankjes zoals vlierbloesemsiroop en -limonade te maken.
- Kruisbessen behoren tot dezelfde familie als aalbessen en zwarte bessen. Kruisbessen zijn stevig en ze kunnen verschillende kleuren hebben. Ze worden op diverse manieren gebruikt in de keuken. Je kunt ze vers eten of verwerken in taarten, crumbles, jams of gelei. Ook kun je er siroop, likeur of sap van maken.
- Moerbeien lijken een beetje op langgerekte bramen en variëren in kleur, afhankelijk van de soort. De smaak verschilt van zoet tot zuur. Rijpe zwarte moerbeien zijn vaak het meest zoet en sappig. Je kunt ze vers eten of verwerken in sauzen, jams, gelei of in baksels. Gedroogd zijn ze een heerlijke toevoeging aan yoghurt of een salade.
- Lingonberries zijn kleine, rode en smaakvolle bessen met een karakteristieke scherpe en bittere tinctuur. Ze worden vaak verwerkt tot jam, gelei, saus, siroop en sap. In Scandinavië worden ze traditioneel geserveerd bij gerechten zoals gehaktballen, wild en aardappelpannenkoeken. Je kunt ze ook gebruiken in desserts, brood en gebak.
- Kiwibessen zijn kleine, haarloze bessen die qua smaak lijken op kiwifruit. Ze worden ook wel mini-kiwi of baby-kiwi genoemd. Kiwibessen zijn zoet en sappig en vaak wat minder zuur dan een gewone kiwi. Eet ze vers met schil en al of voeg ze toe aan fruitsalades, desserts, smoothies of yoghurt. Of gebruik ze als garnering.
- Als er in een recept wordt gevraagd om bosvruchten, wordt daarmee een mix van verschillende bessen, bramen, frambozen en aardbeien bedoeld. De samenstelling doet er niet zo toe. Je kunt dus zelf variëren afhankelijk van het seizoen.
Zijn bramen, frambozen en aardbeien bessen?
Niet alle vruchten die wij in de keuken als ‘bes’ bestempelen, worden ook in de botanische wereld als echte bessen gezien. Bramen, frambozen en aardbeien worden heel vaak bessen genoemd, maar zijn dat niet! Bramen en frambozen zijn verzamelvruchten. De kleine sappige zakjes bevatten elk een kleine pit en ze horen, net zoals de pruim en perzik, officieel bij de steenvruchten. De aardbei is een schijnvrucht. De pitjes zitten niet aan de binnenkant zoals bessen en andere vruchten maar juist aan de buitenkant.
Aardbeien, frambozen en bramen zijn overheerlijk fruit en ook heel goed te gebruiken in bakrecepten, als vulling of garnering. Maar in dit artikel over bessen horen ze dus eigenlijk niet thuis.
Bessen bewaren
Ga je de bessen vrij snel gebruiken? Dan kun je ze het beste bewaren in het bakje waarin je ze koopt. Wil je er iets langer plezier van hebben, verpak ze dan luchtdicht. Zorg in dat geval dat je de bessen op een laagje keukenpapier legt, dan blijven ze langer goed. Belangrijk is om de bessen goed droog te houden tot je ze gebruikt, ze beschimmelen sneller door vocht. Was de bessen dus pas vlak voor gebruik en verwijder ook dan pas eventueel de steeltjes.
Dit artikel is geschreven door Dosia Brewer
Foto’s: Erik Spronk
