Speculaaspop maken – Recept

De speculaaspop is een bekende lekkernij tijdens Sinterklaas. Een zelfgebakken speculaaspop versieren is erg leuk om te doen, maar wist je dat dit versieren ook een echte traditie is? 

Eeuwen geleden ontstonden er koekplanken in de vorm van een man. Deze speculaasplank werd ook wel ‘de vrijer’ genoemd, vernoemd naar de Freyer: de Germaanse god van de liefde. Het was traditie dat jongens deze speculaaspop versierden en deze werd vervolgens aangeboden aan een meisje. De versierde speculaaspop werd dus gebruikt om haar te versieren. Nam ze de koek aan? Dan werd ze uitgenodigd om de volgende dag bij de jongen te gaan eten. Tijdens dit etentje kreeg de jongen de koek weer terug. Was het hoofd van de speculaaspop afgebeten? Dan zat het helemaal goed. Maar waren de benen opgegeten? Dan was het duidelijk dat de jongen ook maar beter kon vertrekken.

Tegenwoordig eten we de speculaaspoppen vooral nog omdat ze gewoon erg lekker zijn. Wil je een grote speculaaspop maken en versieren? In dit recept laat ik zien hoe je speculaaspoppen maakt met een speculaasplank. Hoeveel speculaaspoppen je kunt maken met dit recept hangt af van jouw speculaasplank. Ik kon met mijn speculaasplank 4 speculaaspoppen maken. Heb je nog speculaasdeeg over? Dat kun je ook heel goed invriezen om later te gebruiken.

Grote speculaaspop maken met speculaasplank

Een grote speculaaspop met een plank maken, doe je eigenlijk op dezelfde manier als kleine speculaasjes. Het kan iets lastiger zijn om de grote pop in één keer goed uit de vorm te krijgen, maar gelukkig is het speculaasdeeg ook heel goed weer aan elkaar te drukken, mocht de pop ergens breken of scheuren. Kijk hier voor een uitgebreide stap-voor-stap uitleg over werken met een speculaasplank.

Je kunt een speculaasplank in sommige kook- en bakwinkels kopen, maar de meeste speculaasplanken heb ik zelf gescoord in kringloopwinkels. Ook op sites als marktplaats kun je leuke planken vinden. 

Kan ik een speculaaspop maken zonder speculaasplank?

Heb je geen speculaasplank? Rol dan het deeg uit tot een dikte van 4-5 millimeter en snijd daar de vorm van een pop uit. Je kunt deze speculaaspop versieren door ‘m te bestrijken met losgeklopt ei en er halve amandelen in te drukken. Natuurlijk kun je dat ook doen met een pop uit een speculaasplank, maar houd er wel rekening mee dat door het eistrijksel de tekening van de pop vervaagd. 

Wat is het beste deeg voor speculaaspop?

Het deeg voor deze speculaaspoppen lijkt qua verhoudingen heel erg op mijn speculaasjes recept. Het voornaamste verschil is dat ik hier net iets minder baking soda gebruik, zodat de vorm van de pop goed zichtbaar blijft. Bij de hoeveelheid rijsmiddelen in speculaas zoek ik altijd naar een goed balans. Enerzijds wil ik een mooi bros en iets gerezen speculaas (waar baking soda aan bijdraagt), aan de andere kant wil ik wel dat de afbeelding van de speculaasplank goed te zien is in de uiteindelijke koek. Wat daar ook goed voor werkt is het deeg, nadat je het gevormd hebt, met bakplaat en al nog een ½ uur in de koelkast laten rusten, voordat je de speculaas gaat bakken. 

Zelf speculaaspoppen maken 

Doe de boter, lichtbruine basterdsuiker, citroenrasp en het zout in een kom en meng met je handen of met een mixer met deeghaken (of standmixer met de platte menghaak) door elkaar. Meng de karnemelk erdoor en voeg vervolgens de bloem, speculaaskruiden en baking soda toe. Kneed alles door tot een deeg, verpak het in plasticfolie en laat het minimaal 1 uur rusten in de koelkast. Nog lekkerder is het om het deeg 1-2 dagen van tevoren te maken, dan trekken alles smaken goed in het deeg.

Verwarm de oven voor op 170 °C en bekleed een bakplaat met bakpapier.

Kneed het deeg voor gebruik kort door. Bestuif een speculaasplank van een speculaaspop met behulp van een theezeefje licht met rijstemeel. Dit zorgt ervoor dat het deeg straks gemakkelijk uit de plank komt. Druk het deeg in de vorm en snijd het vlak af met een scherp mes. Draai de plank in een snelle beweging om en sla er voorzichtig mee op het werkblad, om te zorgen dat de pop eruit komt.  Leg het deeg voorzichtig op de bakplaat en zet deze eventueel nog ½ uur in de koelkast (zo blijft de tekening van de pop tijdens het bakken mooier)

Bak de speculaaspop in 20-25 minuten gaar. Hierbij ben ik uitgegaan van deeg dat 4-5 millimeter dik is. Gebruik je een vorm die dikker is, verleng dan de baktijd. Laat de gebakken speculaaspop enkele minuten op de bakplaat liggen en leg ‘m vervolgens op een rooster om verder af te koelen. Bewaar de speculaas luchtdicht verpakt, bijvoorbeeld in een afgesloten plastic zak. 

Foto’s: Erik Spronk