Zelf ontbijtkoek maken – Traditioneel recept

Ben je op zoek naar een heerlijk ontbijtkoek recept? In dit artikel vind je een lekker en duidelijk recept voor een traditionele ontbijtkoek. Voor dit lekkere ontbijtkoek recept heb ik samengewerkt met Baktotaal Bouwhuis. Daar vind je een paar onmisbare ingrediënten en materialen die je nodig hebt bij het maken van een ontbijtkoek die heerlijk smaakt. Verderop in dit artikel vertel ik je meer over deze ingrediënten en extra hulpmiddelen.

Met dit recept maak je een heerlijke ontbijtkoek waar je ongeveer 15-20 plakjes van snijdt.

Goed om te weten: het maken van een traditionele ontbijtkoek kost minimaal 2 dagen. Dat klinkt als een hele tijd, maar je bent geen 2 volle dagen bezig. Het deeg moet tussendoor alleen minimaal 24 uur rusten. Houd daar dus rekening mee als je met dit recept aan de slag gaat.

Wat is ontbijtkoek eigenlijk?

Een ontbijtkoek is een cake-achtige koeksoort met ontzettend veel smaak. Deze smeuïge koek wordt traditioneel gemaakt van roggemeel en wordt op smaak gebracht met allerlei koekkruiden, bijvoorbeeld speculaas. Deze kruiden geven de ontbijtkoek haar kenmerkende smaak.

Deze heerlijke koek is vooral in Nederland en Vlaanderen bekend en heeft veel verschillende namen en variaties. Zo wordt de ontbijtkoek in bepaalde regio’s ook wel peperkoek of honingkoek genoemd.

Waar komt de ontbijtkoek vandaan?

Door zijn populariteit wordt vaak gedacht dat de ontbijtkoek in Nederland is ontstaan. De eerste bronnen over de geschiedenis van de ontbijt- of peperkoek gaan echter terug naar het oude Egypte. Deze ‘honingkoek’ werd gemaakt van granen, specerijen en honing. Daarnaast vinden we deze zoete koek niet alleen terug in het oude Egypte, maar ook bij de Grieken en Romeinen.

De oorsprong van deze gekruide koek ligt dus niet in Nederland, maar dat neemt niet weg dat de koek hier ontzettend populair is. Door de eeuwen heen is deze koek eigenlijk gewoon een echte Oudhollandse lekkernij geworden.

Variëren met dit traditionele ontbijtkoek recept

In dit recept heb ik de bovenkant van de ontbijtkoek bedekt met parelsuiker. Je kunt deze parelsuiker ook achterwege laten en het deeg bovenop bestrijken met wat koffiemelk voor een mooie glans. Of bedek het deeg met gemengde noten of stukjes gekonfijte gember. Het is ook heel lekker om (gewelde) rozijnen, gekonfijte sinaasappelschil of stukjes gember op de tweede dag door het ontbijtkoek deeg te mengen.

Zelf ontbijtkoek maken: 4 tips

Hoe maak je zelf de lekkerste ontbijtkoek? Welke ingrediënten zijn onmisbaar en welke vorm wordt traditioneel gebruikt voor een ontbijtkoek? En waarom verwerken sommige (thuis)bakkers een stukje oud ontbijtkoek in het deeg? Zelf ontbijtkoek maken kan voor de nodige vragen zorgen. Ik geef je daarom 4 handige tips, waardoor je antwoord krijgt op de meest gestelde vragen. Zo zet je zelf een heerlijke, smeuïge en smaakvolle ontbijtkoek op tafel.

Tip 1: gebruik een goede vorm

De bakker maakt ontbijtkoek in grote (vaak houten) vormen. Na het bakken worden de grote koekplakken in repen gesneden en zo ontstaan de kenmerkende ontbijtkoeken zonder korst aan de zijkant. Dat de traditionele vormen van hout zijn heeft een specifieke reden: hout geleidt warmte veel minder goed dan bijvoorbeeld metaal, waardoor de koek heel gelijkmatig en mooi kan rijzen, zonder dat het aan de zijkant te hard gebakken wordt.

Thuis is het lastig om het op deze manier te doen. Je kunt zelf een vorm van bijvoorbeeld beukenhout in elkaar timmeren, maar een makkelijkere manier is het gebruik van een siliconen vorm (bijvoorbeeld deze siliconen vorm). Ook deze vorm geleidt de warmte iets minder goed dan een metalen vorm, waardoor de koek gelijkmatiger rijst. De koek wordt in het midden wel iets hoger dan aan de zijkant, daar is als je slechts 1 ontbijtkoek wilt bakken weinig aan te doen. Je kunt er na het bakken voor kiezen om de zijkanten eraf te snijden, zodat de koek eruit ziet als de bekende ontbijtkoek van de bakker. Maar zelf laat ik die altijd gewoon zitten.

Tip 2: gebruik koekzoet

Om zelf een ontbijtkoek te bakken die net zo lekker is als van de bakker heb je enkele grondstoffen nodig die je waarschijnlijk niet standaard in huis hebt. Één daarvan is koekzoet. 

Koekzoet is eigenlijk een soort kunsthoning of stroop en wordt zoals de naam al zegt vooral gebruikt voor het zoeten van een koek. Niet alleen voor ontbijtkoek, maar ook voor bijvoorbeeld taaitaai of ouderwetse pepernoten kan koekzoet gebruikt worden.

Houd je van de smaak van honing en wil je liever een honingkoek maken? Dan kun je in plaats van koekzoet ook honing gebruiken. De koek krijgt dan een intense honingsmaak, ook heel lekker.

Tip 3: gebruik 2 soorten bakpoeder

Daarnaast gebruik ik in dit ontbijtkoek recept twee soorten bakpoeder. Gewoon bakpoeder en vulkaan bakpoeder. Vulkaan bakpoeder is een krachtig bakpoeder op basis van ammoniumcarbonaat met een snelle en explosieve werking. Dat verklaart ook direct de naam.

Voor de echte, kenmerkende structuur is dit bakpoeder echt onmisbaar in dit ontbijtkoek recept. Andere proefbaksels met alleen normaal bakpoeder en/of baking soda werden niet zo mooi als deze versie met vulkaanbakpoeder.

Tip 4: gebruik een klein stukje oude ontbijtkoek

Nog een bakkerstrucje voor een lekkere zelfgebakken ontbijtkoek is het verwerken van een klein stukje oude ontbijtkoek in het deeg. Door de oude koek mee te koken met het (koekzoet) stroopmengsel krijgt de ontbijtkoek een extra lekkere structuur en het verbetert de malsheid van de koek. Je kunt deze stap ook achterwege laten, de structuur wordt dan net iets anders. Gebruik dan de eerste dag slechts 75 milliliter water in plaats van 100 milliliter.

Ontbijtkoek recept: stap voor stap zelf ontbijtkoek maken

Het maken van een ontbijtkoek neemt twee dagen in beslag. Nadat je het deeg hebt gemaakt, moet je dit namelijk minimaal 24 uur laten rusten. In dit recept maak ik daarom een onderscheid tussen de stappen op de eerste dag en wat je moet doen op de tweede dag.

Ontbijtkoek maken – Dag 1

Op de eerste dag start je met het deeg voor je traditionele ontbijtkoek. Doe de roggebloem in een kom en zet deze opzij. Vervolgens ga je aan de slag met de basis voor het deeg: het koekzoet mengsel.

Koekzoet stroopmengsel maken

Doe hiervoor de koekzoet, verkruimelde ontbijtkoek en het water in een steelpan en breng dit al roerend aan de kook. Laat het mengsel op middelhoog vuur 1-2 minuten koken.

Giet het kokende mengsel op de roggebloem en kneed het door met een handmixer met deeghaken of een standmixer met de platte menghaak tot een plakkerig deeg. Haal het deeg met behulp van een deegkrabber uit de kom, verpak het in plasticfolie en laat het minimaal 24 uur rusten in de koelkast.

Ontbijtkoek maken – Dag 2

Verwarm de oven voor op 180 °C. Vet de siliconen cakevorm in met bakspray en bekleed de bodem en twee zijkanten met bakpapier. Vet ook het bakpapier in met wat bakspray.

Haal het deeg uit de koelkast en doe dit in een kom. Het afgekoelde deeg is steviger en stugger geworden. Zeker als je een handmixer gebruikt, is het handig om het deeg eerst even in stukjes te snijden voor je verder gaat met het recept en nieuwe ingrediënten toevoegt.

Voeg de honing, het water en de azijn toe en kneed tot deze opgenomen zijn in het deeg. Voeg vervolgens de speculaaskruiden en beide soorten bakpoeder toe en kneed door tot alles opgenomen is.

Ontbijtkoek bakken

Doe het deeg in de vorm. Omdat het deeg erg plakkerig is kun je het beste natte handen en/of een deegkrabber gebruiken. Druk het deeg met een natte hand plat, bestrooi het met de parelsuiker en druk deze licht aan. Bak de koek gaar in 45-50 minuten en haal vervolgens met behulp van het bakpapier uit de vorm. Laat de ontbijtkoek afkoelen op een rooster.

Wil je de ontbijtkoek bewaren? Laat de ontbijtkoek dan goed afkoelen en bewaar de koek vervolgens luchtdicht verpakt op kamertemperatuur.

Dit artikel is gemaakt in samenwerking met Baktotaal Bouwhuis